1. Câu chuyện Phật bỏ mặc kẻ chửi rủa mình
Trong Kinh Di Giáo, Ðức Phật có dạy: “Không nên quan tâm chuyện thế gian. Không nên loan truyền các tin đồn”. Tại sao vậy? Bởi vì các chuyện thế gian thường là những chuyện thị phi, phải quấy, đúng sai, tranh chấp hơn thua, còn các loại tin đồn thường là vô căn cứ, không xác thực, khó kiểm chứng được, chỉ làm hại thanh danh người khác, tất cả đều làm cho tâm trí chính mình bất an, xao động chẳng ích lợi gì.
Khi còn tại thế, một lần, Phật đi giáo hóa vùng Bà La Môn. Các tu sĩ Bà La Môn thấy đệ tử của mình đi theo Phật nhiều quá, nên ra đón đường Phật chửi. Phật vẫn đi thong thả, họ đi theo sau chửi. Thấy Phật thản nhiên làm thinh, họ tức giận, chặn Phật lại hỏi:
– Cù-đàm có điếc không?
– Ta không điếc.
– Ngài không điếc sao không nghe tôi chửi?
– Này Bà La Môn, nếu nhà ông có đám tiệc, thân nhân tới dự, mãn tiệc họ ra về, ông lấy quà tặng họ không nhận thì quà đấy về tay ai?
– Quà ấy về tôi chứ ai.
– Cũng vậy, ông chửi ta, ta không nhận thì thôi.
Bạn đã thật sự hiểu trọn vẹn câu chuyện “Chửi mắng và lời dạy của Đức Phật”?
Người kêu tên Phật chửi mà Ngài không nhận. Còn chúng ta, những lời nói bóng, nói gió ở đâu đâu cũng lắng tai nghe, để buồn để giận. Như vậy mới thấy những lời cuồng dại của chúng sanh Ngài không chấp không buồn.
Con người do si mê, chỉ một lời nói nặng nói hơn, ôm ấp mãi trong lòng, vì vậy mà khổ đau triền miên. Chúng ta tu là tập theo gương Phật, mọi tật xấu của mình phải bỏ, những hành động lời nói không tốt của người, đừng quan tâm. Như thế mới được an vui.
Trong kinh, Phật ví dụ người ác mắng chửi người thiện, người thiện không nhận lời mắng chửi đó thì người ác giống như người ngửa mặt lên trời phun nước bọt, nước bọt không tới trời mà rơi xuống ngay mặt người phun. Thế nên có thọ nhận mới dính mắc đau khổ, không thọ nhận thì an vui hạnh phúc.
Trên thế gian này, mọi người có thể nghe thuật lại những chuyện trái tai bất lợi, những lời buộc tội giả dối, những tiếng vu oan phỉ báng, từ miệng lằn lưỡi mối, thực ra không đáng bận tâm, không cần để ý đến.
Trong lịch sử từ cổ chí kim, từ đông sang tây, các bậc vĩ nhân vẫn thường bị vu oan, giá họa, phỉ báng, đầu độc, xét xử, hoặc bị bắn, bị giết chết. Cuộc đời của các Ngài cũng đầy những chướng ngại, trắc trở, bất thường. Nhưng các Ngài vẫn bình thản khi được danh dự cũng như lúc bị hủy nhục.
Người ta có hiểu có biết được việc làm của mình hay không, các Ngài không màng để ý. Các Ngài làm việc, phục vụ, nhưng trong lòng không màng đến việc thọ hưởng, không mong cầu được đền đáp dưới bất cứ hình thức nào, dù vật chất hay tinh thần cũng vậy, kể cả việc lưu truyền danh thơm tiếng tốt cho hậu thế mai sau!
Các bậc đại nhân được tất cả mọi người hết lòng khen tặng, nhưng vẫn luôn luôn thản nhiên, không hề dao động. Điều quan trọng trong giáo lý đạo Phật chính là “vô ngã”, nghĩa là không có cái gì là “Ta”, cho nên không có cái gì thực là “của Ta”.
Ðó chính là triết lý cao thượng vô cùng mà chúng ta cần phải nghiên cứu, tìm hiểu, học hỏi, suy tư cho thấu đáo, để khi gặp chuyện hủy báng hay danh dự trên thế gian này, chúng ta vẫn giữ được tâm trí bình thản.
Khi một người chửi mắng nặng nhẹ bạn, bạn không “nhận” lời chửi mắng, thì sẽ không phiền não vì nó, chúng ta sẽ cảm thấy thanh thản và an vui. Nhưng đừng dừng lại ở đó, hãy mở lòng hơn với những người còn u mê đấy, hãy cố gắng hiểu họ và mở tâm cho họ, giúp họ ngộ ra điều đúng sai, giúp họ sống tốt hơn. Đó là cách trọn vẹn hiểu, trọn vẹn “tu”.
2. Hơn thua buông bỏ
Người đời có câu “làm người rất khó”. Cái khó ở đây là muốn đề cập đến cách cư xử với nhau trong mối quan hệ bên ngoài và cả ở sự cảm xúc vui buồn hay đau khổ của tự tâm mỗi chúng ta. Phật dạy chúng ta buông bỏ, không hơn thua là phương pháp của thoát khỏi những vướng mắc từ cuộc sống mà tâm chúng ta có thể hóa giải được.
Đối với bản thân mỗi người ai cũng có bản ngã của mình. Bản ngã ấy tùy theo sự nuông chiều của bản thân mà được thể hiện ở nhiều cách khác nhau. Và bản ngã ấy sẽ không có bộc lộ những trở ngại gì nếu chúng ta không có sự tương tác với người khác. Trong mối quan hệ công việc và xã hội, nếu mỗi người không biết thực hành lối sống hạnh phúc, an lạc mà chỉ biết tranh giành hơn thua với người khác thì mọi sự dính mắc vào khổ đau là hoàn toàn có thể xảy ra.
Bàn về vấn đề này, Hòa thượng Thích Thanh Từ đã từng nói: “Ở thế gian này người ta sống hăng say là do sự hơn thua. Người ngồi trong sòng bạc ngồi hoài không biết mỏi lưng là sao? Tại nghĩ hơn thua. Vì nghĩ ăn thua đó mà ngồi hoài không biết mỏi. Đi xem bóng đá xem mỏi mắt không biết chán là tại vì nghĩ hơn thua. Vì chờ xem ăn thua mà người ta say mê trong cuộc sống. Càng say thì càng giành giật để được ăn thua”. Theo như lời phân tích của Hòa thượng, chúng ta soi rọi vào những hành xử thường nhật để tìm ra câu trả lời cho những khiếm khuyết, sai lầm trong cách nghĩ, cách làm của mình.
Chúng ta có thường sống bằng sự hơn thua với người khác hay không? Chúng ta sống có bằng sự ganh ghét, tỵ hiềm với người nào đó mà ta cảm thấy thua kém hơn hay không?… Nếu có, chắc chắn chúng ta đang tự để cho mình phải dính mắc vào những phiền muộn. Bởi vì khi chúng ta tìm phương, tính cách để hạ bệ người khác, làm cho họ phải chịu thua mình là lúc tâm chúng ta khởi lên những toan tính, lo âu về sự thắng thua. Trong Kinh Buông Bỏ Ý Muốn Hơn Thua (Dũng Từ Phạm Chí Kinh) có nói đến tâm lý thường thấy của những người háo thắng: “Trong những buổi hội họp thường muốn tỏ ra rằng mình hơn người. Ai cũng cứ nói rằng kẻ kia còn là những người u tối. Lòng cứ đinh ninh là mình có chân lý, nhưng mình không thực sự biết mình đang nói gì. Cứ thế mọi người đặt cho nhau những câu hỏi về chân lý và hy vọng phía bên kia người ta sẽ không thể trả lời những chất vấn của mình được”. Và có khi vì muốn gây khó khăn, làm cho người khác kém cỏi hơn mình, chúng ta còn dính mắc vào thái độ kiêu căng, tự phụ, ngã mạn… thường làm cho người khác bất mãn, mất hết sự kiên nhẫn và lòng kính trọng đối với thái độ và cách cư xử của ta.
Khi đã nhận chân được chính sự hơn thua là nguyên nhân gây nên đau khổ chúng ta muốn loại trừ dính mắc tự thân thì cần phải thực hành quán chiếu sự việc bằng trí tuệ và tinh thần từ bi hỷ xả. Một người sống trong sự ganh ghét ghen tị, hơn thua làm sao có được hạnh phúc? Nếu cười thì chỉ là giả bộ bên ngoài, chắc chắn bên trong không có hạnh phúc. Người đó giống như gặp món ăn thật ngon, thèm khát mà không ăn được và tự mình đẩy đồ ăn xuống đất. Tại sao lại như vậy? Vì thấy mình hay hơn, giỏi hơn và thấy mọi người cần phải chú ý, để ý tới mình… Đó chính là cái bẫy mà người đời bị dính. Người ta rất dễ bị sập bẫy khi được người khác khen ngợi. Thấy mình có công lao, hay khôn hơn người khác. Vấn đề rất đơn giản như vậy!
Trong Kinh Buông Bỏ Ý Muốn Hơn Thua cũng nói rằng: “Phải can đảm vượt khỏi cái sai lầm của mình để tìm cầu sự khai minh. Giáo và nghĩa phải đi đôi với nhau, đừng để hai cái chống đối nhau. Người đại diện được cái Thiện không còn nhu yếu nói năng gì nữa. Kẻ kia dù đúng hay sai, (tốt hay xấu) ta cũng không cần quan tâm lo lắng”. Thực hành và thể hiện được như vậy là biểu hiện của hạnh hỷ xả. Muốn sống bằng hạnh hỷ xả thì phải có trí tuệ và lòng từ bi. Nếu không có như thế thì người đó dễ dính mắc, dễ chấp nhặt khi nghe ai đó đề cập vấn đề gì đó mà mình không thích, không hài lòng.
Vì nghĩ được mất hơn thua mà chúng ta lúc nào cũng lo âu. Như vậy cuộc khổ của chúng sanh gốc từ tranh hơn thua. Chính vì tranh hơn thua chúng ta mới cố chấp rồi hại nhau thù địch… tự biết mình không phải là thật thì không cần hơn thua. Người nào biết hơn thua không còn quan trọng nữa, lo âu, hồi hộp không còn hiện hữu nữa.
3. Lời Phật dạy về hơn thua
Chúng ta đều hiểu rằng những đấu đá, hơn thua đều mang lại kết cục không tốt đẹp. Thế nhưng không phải ai cũng có thể kiềm chế bản thân, lấy nhu thắng cương. Do đó, theo lời răn dạy của Phật, chúng ta phải biết kiềm chế bản thân.
Lửa nào bằng lửa tham! Thấp nào bằng sân hận! Lưới nào bằng lưới si!
Sông nào bằng sông ái!”
Chúng ta sống ở cõi ta bà này, thoáng chốc đã chỉ là cát bụi. Người xưa thường nói: Có lương thực ngàn gánh cũng chỉ ăn một ngày 3 bữa, có căn nhà lớn 10 tầng cũng chỉ ngủ ở một gian, báu vật trăm xe ngựa trong lòng vẫn có buồn phiền, quan to lộc hậu cũng là đi làm hàng ngày, vinh hoa phú quý cũng chỉ là thoảng qua như mây khói.
Con người đối với nhau lại thường xuyên ganh đua, đấu đá,… chỉ khiến chúng ta hao tâm tổn chí, cuối cùng mang theo được những gì?
“Lấy không giận thắng giận Lấy thiện thắng không thiện Lấy thí thắng xan tham
Lấy chơn thắng hư ngụy”
Trong thế giới ồn ào này, người ta lừa gạt, oán trách nhau, đố kỵ nhau đều là kết quả của sự tranh giành. Công khai tranh giành, âm thầm tranh giành, tranh giành lợi ích lớn, tranh giành lợi ích nhỏ, hôm qua tranh giành, hôm nay tranh giành. Rốt cuộc, suy cho cùng, tranh giành cũng chỉ để thỏa tâm ích kỷ mà thôi.
Cuộc sống hiện tại, chúng ta hay chê bai nhau rằng nếu không biết tranh giành lợi ích, địa vị, tiền tài vật chất thì là người ngốc, si đần. Thế nhưng theo lời răn của Phật bạn sẽ nhận ra rằng:
– Tranh cãi với vợ/chồng, nếu bạn thắng thì tình cảm nhạt phai.
Trong cuộc sống, chúng ta thường xuyên thấy cảnh người vợ không thuận lợi trong công việc liền mượn cớ phát sinh bực tức cáu giận với người chồng. Người chồng vì thể diện của bản thân mà trước mặt bạn bè, người ngoài sai khiến người vợ, người vợ không chịu được cảnh ấy và thế là mối quan hệ êm đẹp trở nên bất hòa.
– Con bất hòa với cha mẹ vì tranh thắng thua: Hiểu đức sinh thành của cha mẹ chúng ta sẽ nhận ra rằng, chỉ có chúng ta chỉ cần đừng tranh giành thắng thua với cha mẹ, đó mới là sự hiếu thảo lớn nhất!
– Tranh cãi với bạn hữu, nếu bạn thắng thì bạn hữu dần xa: Chẳng phải ngẫu nhiên mà ta hợp với ai đó, bạn bè cũng vậy. Nếu có duyên gặp gỡ thì nên trân trọng tình cảm của nhau.
– Hơn thua với khách hàng để làm gì vì nếu bạn thắng thì cũng mất khách hàng; Tranh cãi với đồng nghiệp, nếu bạn thắng thì đồng nghiệp xa dần…
Nhưng người xưa tin rằng, những thứ mà con người đạt được trong đời này là do phúc báo của họ mà có, tranh giành chỉ làm tổn hại đến người khác và tổn đức của bản thân mà thôi. Một khi tấm lòng rộng mở hơn thì bạn bè phú quý cũng sẽ nhiều hơn, bớt hơn thua để hạnh phúc đến gần ta hơn.
Theo lời Phật dạy về hơn thua, bạn cần ghi nhớ một điều rằng:
Để giảm bớt tranh giành hãy quan niệm!
Người nhiều tiền hay ít tiền, đủ ăn là được rồi.
Người xấu hay đẹp, vừa mắt là được rồi.
Người già hay người trẻ, khỏe mạnh là được rồi.
Gia đình giàu có hay nghèo túng, hòa thuận là được rồi.
Chồng về sớm hay về muộn, có về là được rồi.
Người vợ phàn nàn nhiều hay ít, lo việc nhà là được rồi.
Con cái dù làm tiến sĩ hay bán hàng ngoài chợ cũng được, an tâm là được rồi.
Nhà to hay nhà nhỏ có thể ở được là được rồi.
Trang phục có thương hiệu hay không, có thể mặc được là được rồi.
Ông chủ không tốt, có thể chịu được là được rồi.
Hết thảy phiền não, có thể giải được là được rồi.
Cả đời người, bình an là được rồi…!
TH!
