1. Ngũ dục là gì?
Ngũ dục là năm sự ham muốn, là năm thứ dục lạc của trần cảnh nên cũng gọi là Ngũ tiềm:
– Sắc dục: ham muốn sắc đẹp, ưa thích tướng tốt, hay người nữ thích người nam hoặc ngược lại.
– Thanh dục: ham muốn tiếng hay, lời nói ngọt ngào, êm tai.
– Hương dục: ham muốn mùi thơm ngào ngạt, hay mùi hương của người nữ hoặc người nam.
– Vị dục: ham muốn đồ ăn, thức uống ngon ngọt, bổ dưỡng để phục vụ cho cái thân giả tạm.
– Xúc dục: ham muốn sự đụng chạm mềm dịu của người nữ để thỏa mãn dục vọng.
Ngũ dục còn có năm thứ sau:
– Tài dục: ham muốn tiền bạc, vàng ngọc thật nhiều như cái bình không đáy.
– Sắc dục: ham sắc đẹp, mỹ miều, kiêu sa, nghiêng nước nghiêng thành.
– Thực dục: ham muốn thức ăn ngon và ăn thật nhiều cao lương mỹ vị để thỏa mãn cho cái thân này.
– Thùy dục: ham muốn ngủ nghỉ thật nhiều.
Ngũ dục cũng còn gọi là ngũ độc tiễn (năm mũi tên độc hại). Ngũ dục là năm món dục của chúng sanh, từ súc sanh đến người và chư thiên. Nếu ta không điều phục Ngũ căn (nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thức) để cho say đắm ngũ dục thì thất lạc thiện căn, sa vào nẻo ác và đọa lạc. Tham đắm ngũ dục sẽ bị trói buộc bởi năm thứ độc hại của ham muốn.
2. Tác hại của ngũ dục
Tài dục
Đây là ham muốn của hầu hết chúng ta, thế nên không ít người đã dành cả đời để đuổi theo tiền bạc, mong thu được nhiều của cải, tài sản nhiều nhất có thể về mình. Trong khi đó, tiêu chuẩn về giàu có là vô cùng, vô tận, kẻ có trăm tỷ lại muốn có nghìn tỷ, người giàu lại muốn được giàu thêm, họ chưa bao giờ biết điểm dừng là gì.
Đáng buồn nhất là cảnh anh em, vợ chồng, con cái và bố mẹ tranh chấp nhau về tiền bạc, nhà cửa,… gây không ít tổn thất về tinh thần và thậm chí còn gây ra những án mạng đau lòng.
Cuối cùng, con người cũng hại nhau vì chữ tiền mà họ quên đi rằng cuộc sống này vô thường, tiền bạc có chất thành núi, nhà cửa lộng lẫy như lâu đài hay tài sản rải khắp năm Châu,… cũng chẳng mang theo được khi ta qua đời.
Thế nên, ở thế gian này, hãy biết lượng sức mình, mặc cho người ta theo đuổi nhà cao cửa rộng còn mình chỉ cần an vui, tự tại trong cuộc sống hiện tại với những gì mình có là đủ. Dù sao nơi ở thoải mái và tiện lợi thì được rồi, vậy tại sao phải bận tâm với việc phải ở lầu sang, gác tía?
Đó là chưa kể đến việc nếu ta giàu có dễ bị ghen ghét, làm hại, cuối cùng, sự thoải mái về vật chất đủ đầy không tạo nên hạnh phúc hay sự mãn nguyện. Sống thoải mái về mọi phương diện vật chất là điều tốt, nhưng cảm nhận được bình yên, hạnh phúc mới là lý tưởng sống lâu dài.
Điều này không có nghĩa là bỏ hết công việc hay tham vọng đi, như thế cuộc sống rất buồn chán, thay vào đó là thái độ cầu thị trong việc mình làm, thực hiện việc gì cũng bằng tâm, đức của mình chứ không phải vì tham lam mà vơ vét của cải người khác về mình.
Có quá nhiều lời cảnh báo mối nguy về sắc dục khiến tan cửa nát nhà, sự nghiệp tiêu tan,… thế nhưng đâu phải ai cũng đủ tỉnh táo vì bản năng trong con người chế ngự, kiểm soát khiến cho không ít người sa vào lầm lỡ, có muốn hối hận cũng đã muộn màng.
Những mỹ nữ từ cổ kim đều ẩn tàng tai họa, thế nên trong bộ chữ của người Tàu: Trên đầu chữ “Sắc” là chữ Dao. Thực tế là từ xưa đến nay, không thể đếm xuể biết bao nhiêu anh hùng gục trước ải mỹ nhân mà thân bại danh liệt, nước mất nhà tan.
Thực ra tình cảm là điều thiêng liêng, tình yêu bản chất vốn không xấu xa tội lỗi, ai cũng muốn mình được an vui, hạnh phúc trong đời sống lứa đôi. Thế nhưng khi ta lại có xu hướng muốn chiếm hữu trong sự ganh ghét, ích kỷ sẽ gây khổ đau cho nhau. Chính vì thế, mà loài người luôn đứng ở vị trí cao quý vì biết cách làm chủ bản thân, nếu vì lòng tham cho riêng mình thì vô cùng hung ác.
Chúng ta nên thủy chung một chồng một vợ, không được dan díu và quan hệ bất chính với vợ/chồng người khác. Ngoại tình là nguyên nhân dẫn đến ghen tuông vô cớ và phá hoại hạnh phúc không biết bao nhiêu gia đình.
Ta chỉ còn cách tránh xa các tác nhân khiến mình dễ khởi tâm xấu và không quên tự nhắc nhở bản thân mỗi ngày tìm cách bận rộn với công việc, tránh nhàn cư vi bất thiện.
Danh dục
Không ít người có tiền hay không cũng không quan trọng với họ bằng việc có danh vọng. Thế nên mới có câu: Đã mang tiếng ở trong trời đất/Phải có danh gì với núi sông.
Không ít người vì lý do này mà họ dùng tiền, tình đổi lấy chút danh vọng nhằm được người đời kính ngưỡng. Nhưng ai đâu ngờ khi có được điều đó rồi họ cũng không thấy thỏa mãn vì sự ngưỡng vọng đó hoàn toàn là giả tạo.
Chính họ cũng sớm nhận ra người đến với mình cũng chỉ vì nịnh bợ, mưu cầu lợi ích cá nhân cho họ, chẳng ai chân thành. Điều này cứ thế lặp đi lặp lại khiến ta có lúc còn cảm thấy chán ghét bản thân, thấy mình không xứng đáng,… Danh thơm tiếng tốt tưởng là hay nhưng cuối cùng lại là chiếc dây trói vô hình khiến họ không được sống thực với chính mình, trở thành con rối trong mắt mọi người.
Thực dục
Thế nhưng trong lời Phật dạy về Ngũ dục cũng nhắc tới chuyện ăn uống cho thấy việc này hết sức quan trọng. Đối với thức ăn vật chất, Đức Phật dạy mọi người không nên ăn nhiều, chỉ ăn vừa đủ giúp cơ thể khỏe mạnh, không nên ăn những gì không thích hợp với cơ thể.
Thực ra ăn tham vô độ khiến ta tự rước bệnh vào thân mà thôi, nhất là những món ăn nhiều chất tưởng là đồ bổ béo nhưng lại lắm tác dụng phụ, gây ra sự dư thừa chất không cần thiết cho cơ thể và đây chính là mầm mống gây ra bệnh tật. Thế nên, muốn sống thọ thì phải điều chỉnh chế độ ăn cho vừa đủ chứ không phải là tham nhiều.
Thùy dục
Tạm hiểu là ta muốn ngủ, nghỉ nhiều cũng có nghĩa là lười nhác, luôn muốn được nhàn thân, không phải làm gì cả. Thực ra đây là nhu cầu cơ bản của tất thảy chúng sinh nhưng nếu sa đà quá thì không tốt, ta tự biến mình thành kẻ vô dụng lúc nào không hay.
Chính những tỷ phú thế giới từng tiết lộ rằng nếu họ được lười thì họ cũng chỉ muốn ăn ngủ và không muốn làm gì. Thế nên mỗi ngày họ vẫn phải tìm lại động lực, mục tiêu sống để tiếp tục thực hiện ước mơ, tham vọng của mình.
3. Ngũ dục còn độc hơn mũi tên độc
Trong kinh Trung Bộ 2, kinh Potaliya, Đức Phật có dạy, ngũ dục ví như con chó đói mà gặm xương khô, như kẻ cầm lửa mà đi ngược gió, như được của trong giấc mộng. Hoặc là người mê ngũ dục như mới nhốt con rắn độc, như một miếng thịt mà cả bầy chó tham ăn, như giọt sương trên đầu ngọn cỏ, như dấu vẽ trên nước, như giọt mật ngọt trên đầu lưỡi dao bén nhọn. Ngũ dục chỉ là của tạm bợ, không thể tồn tại lâu dài.
Trong kinh Di Giáo, đức Phật dạy rằng: “Tỳ-kheo các ông! Đã có thể an trụ trong giới rồi, phải kiềm chế ngũ căn, chẳng để buông lung theo ngũ dục. Thí như người chăn trâu, cầm roi nhìn nó, chẳng cho chúng vào lúa mạ của người khác. Nếu thả lỏng ngũ căn, chẳng những chạy theo ngũ dục không bờ mé, không thể kiềm chế được, mà còn gây hại rất nặng, cũng như ngựa chứng, chẳng dùng dây cương chế ngự thì chính nó sẽ đưa người ta vào hầm hố”.
Vì thế, là một Tăng sĩ, chúng ta phải biết tránh xa ngũ dục, và ly dục, ly bất thiện pháp, hành theo Bát chánh đạo và Tứ diệu đế, luôn giữ gìn tứ oai nghi (đi, đứng, nằm, ngồi) và siêng tu giới định tuệ, lấy trí tuệ để đạp đi vô minh ngũ dục thế gian, phòng hộ các căn của mình. Hãy quán thân này là giả tạm vô thường, luôn chánh niệm tỉnh giác từng sát-na sanh diệt. Hãy nhớ đến chí nguyện lớn nhất của người tu là “trên cầu thành Phật, dưới độ chúng sanh”.
Đức Phật thường nhắc nhở các hàng đệ tử, phải có thái độ thận trọng đối với ngũ dục, Ngài không khuyến khích lìa bỏ ngũ dục một cách thái quá, để sống đời sống khổ hạnh ép xác, vì hai lối sống cực đoan ấy đều không đưa đến an lạc, hạnh phúc trong hiện tại và mai sau.
Thế gian ai cũng muốn mưu cầu hạnh phúc để hưởng thụ ngũ dục lạc gồm có tiền tài, sắc đẹp, danh vọng địa vị, ăn uống thoải mái và ngủ nghỉ tự do, tùy theo phước báo của mỗi người mà có sự sung mãn hay nghèo nàn trong hưởng thụ. Hưởng thụ ngũ dục như là nhu cầu cần thiết của đời sống con người và ai cũng nghĩ rằng đó là điều kiện mang lại hạnh phúc.
Đức Phật thường nhắc nhở tất cả mọi người phải biết sự tác hại của ngũ dục, không nên tham cầu quá đáng. Tiền bạc hay của cải vật chất là phương tiện để nuôi sống chúng ta tồn tại, nhưng nó do ta làm ra chính vì vậy khi ăn uống, ta phải quan niệm ăn để mà sống chứ không phải sống để mà ăn. Rồi kế đến là ngủ nghỉ nó cũng là nhu cầu cần thiết, nếu chúng ta chỉ đam mê ham làm giàu để hưởng thụ dục lạc về sắc đẹp thì sức khỏe sẽ bị tàn phá nhanh chóng và tuổi thọ suy giảm.
Đức Phật khuyến khích mọi người hãy nên giảm bớt ham muốn quá đáng, tham cầu trong khả năng của mình, biết tiết độ trong mọi nhu cầu để có sự an lạc thảnh thơi, mà không bị những lo lắng, thất vọng, sợ hãi… làm mình phiền não khổ đau.
Tâm mong cầu, tham muốn các dục là động lực thúc đẩy con người tích cực làm việc để có đời sống ổn định. Vì thế sự tham muốn, mong cầu về các dục khiến cho con người khổ não nhiều hơn là an vui.
TH!
