Cùng với Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên, Chầu Chín Sòng Sơn được cho là vị chầu bà quyền phép cùng giáng sinh ở vùng đất Bỉm Sơn, Thanh Hóa, làm phúc cứu dân. Để tìm hiểu rõ hơn về sự tích cũng như đền thờ chầu bà, hãy cùng Quảng Nguyên tham khảo bài viết sau đây.
Sự tích về Chầu Chín
Theo sự tích dân gian, Chầu Bà là tiên nữ trên Thiên Đình đã giáng hạ xuống vùng đất Bỉm Sơn, Thanh Hóa để làm phúc giúp dân. Sau khi thác hóa, ngài trở thành vị Chầu Bà kề cận và biên chép sổ sách bên Cửu Trùng Thiên Cung Vạn Hoa Vương Mẫu. Khi thanh nhàn, Chầu Chín thường cùng bạn cát dạo chơi khắp nơi, giáng hiện tại vùng đất xứ Thanh.
Cũng có một quan điểm khác cho rằng Chầu Chín chính là Thụy Hoa Công Chúa (hay một số sách nói là Chầu Quỳnh) ở trên thiên cung. Chầu xuống Đồi Ngang, Phố Cát và kề cận bên Mẫu Liễu Hạnh.
Chầu Chín có danh hiệu là Chầu Chín Cửu Tỉnh, có tài liệu cho rằng vì ngài là người cai quản chín mạch nước giếng âm dương trên đất Thanh. Mà theo ý nghĩa chữ âm Hán “Cửu” là chín, “Tỉnh” là giếng nên Cửu Tỉnh cũng có nghĩa là chín giếng. Đó chính là ý nghĩa trong danh hiệu của Chầu Chín.
Dù vậy, mọi người vẫn quen gọi chầu là Chầu Cửu Đền Sòng vì đôi khi chầu bà anh linh cũng giá ngự trong đền Sòng.
Đền thờ Chầu Cửu
Không có tài liệu nào ghi chép chính xác ngôi đền chính thờ Chầu Cửu. Vì được coi là kề cận của Mẫu nên Chầu Chín thường được thờ chính tại những ngôi đền chính của Mẫu như đền Rồng, Thanh Hóa và Phủ Bóng, Nam Định. Ngoài ra, một số nơi đền còn thờ Chầu Chín làm Chầu Thủ Đền coi giữ trong bản đền.
Tuy nhiên, đền Sòng Sơn ở Bỉm Sơn, Thanh Hóa vẫn được nhân dân coi là nơi thờ chính của chầu ngài. Bởi theo văn hầu Chầu Cửu:
“Chín mươi chín suối bao xa
Thỉnh mời Chầu Cửu bước ra ngự đồng
[…]
Đất Sòng Sơn giáng sinh Chầu Cửu
Núi Bách Thần đặt hiệu thần tiên
Cửu Tỉnh, Mẫu đã ban truyền
Quyền chầu cai quản khắp miền xứ Thanh”.
Kinh nghiệm khi đi lễ Chầu Chín
Khi Chầu Chín về ngự đồng, Chầu thường vận áo màu đỏ, có nơi dâng chầu áo màu hồng. Chầu về khai quang rồi múa mồi. Hai ngôi đền Chầu Chín thường hay về ngự là Phủ Dầy, Nam Định hoặc đền Sòng, Thanh Hóa.
Chầu Chín anh linh và quyền phép. Con hương khi đến lễ trước cửa đền nhà ngài luôn thành tâm kính lạy và dâng những lễ vật hoa thơm, quả ngọt. Thông thường, với du khách hành hương, cần chuẩn bị một mâm lễ chầu bà bao gồm một đĩa hoa, một đĩa quả nhiều loại quả, một cơi trầu, quả câu, nén hương, xôi thịt, cút rượu, giấy tiền và cánh sớ.
Bản văn Chầu Chín
Dâng văn chầu Cửu xứ Thanh
Anh linh hiển hách quyền hành gần xa
Дђб»“i Ngang hбє§u cбєn Mбє«u BГ
Dung nghi tính hạnh thảo hiền
Khăn điều áo thắm dịu hiền thanh tân
Danh thơm truyền khắp xa gần
Chầu Cửu linh ứng tài thần linh thông
Thướt tha vẻ nguyệt bóng hồng
Ngày ngày phụng mệnh cửa công ra vào
Sòng Sơn, Chầu ngự ngôi cao
Đền thanh cảnh lịch ai nào dám đương
Đền thờ phong thủy là nhường
In đồ bát cảnh cát tường phong quang
Đền thờ lập ở bên đàng
Cây cao bóng mát trang hoàng uy nghi
Sơn son thếp bạc đan trì
Rồng bay phượng múa tức thì chầu lên
Dạo chơi các phủ các đền
Cây Đa phủ Bóng khi miền Nghệ An
Trên đền đẹp nhất hoa lan
Nhất thanh nhì sắc làm quan trong triều
Thành tâm lễ bái thỉnh kiều
Chân quỳ vai kiệu trước sau trình bày
Hồng vân sáng tỏ tầng mây cửu trùng
Ngự ra vẻ đẹp lạ lùng
Cô hầu cô hạ tùy tùng khâm sai
Chân giận cánh phượng văn hài
Kim xa, mã não hoa tai hột cườm
Trang hoàng sạch sẽ tinh tươm
Hộp trầu phấn sáp lược gương bên mình
Lưng đeo túi gấm xinh xinh
Ba ngàn thế giới vạn hình ngự ra
ThiГЄng thay lГ phГ©p Chбє§u BГ
Danh truyền Nam Việt gần xa tiếng đồn
Chầu nay phụng mệnh thiên tôn
Quản đền quản phủ sớm hôm chuyên cần
Ai mà hữu phúc hữu nhân
Chầu Bà Đệ Cửu có phần dành cho
Kẻ nào bụng dạ quanh co
Chầu Bà Đệ Cửu cho lo suốt ngày
Chầu Bà có phép thiêng thay
Không phải ai cũng thỉnh rày được đâu
Chầu bà phép thuật nhiệm màu
Ngự ra Chầu phán một câu rõ ràng
“Ta đây lịch sự đàng hoàng
Những kẻ giả dối tầm phào
Ăn gian nói dối ta sao ngự về
Một khi cách trở giang khê
Thành tâm một dạ ta về chứng minh
Khó khăn trăm nối ngàn hình
Ta về giáng phúc điện đình chính nơi
Kể cho không phải thỉnh mời
Ta đây sẽ giúp mọi nơi mọi đường
Chỉ cần một nén tâm hương
Phụng sự Tiên Thánh từ đường quanh năm
Ngày tư cho chí ngày rằm
Các ghế vọng bái chữ “tâm” làm đầu
Không cần cầu đảo đâu đâu
Thiết tha khấn nguyện hữu cầu ắt linh
Ta nay có lệnh Thiên Đình
Phải về khải tấu tâu trình Mẫu vương”
Phán xong kíp giá lên đường
Trẻ già trai giá tỏ tường biết ra
HГґm nay con thỉnh chбє§u bГ
Xin bà giá ngự điện tòa trang nghiêm
Ban cho vạn phúc muôn niên
Cửu nhà khang khái thiên niên thọ trường.
