1. Tết Nguyên tiêu là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa ngày Tết Nguyên tiêu (Rằm tháng Giêng)
Tết Nguyên tiêu bắt nguồn từ Trung Quốc và qua thời gian, lễ tết này được bổ sung nhiều yếu tố của văn hóa Đông Á, vì thế nguồn gốc của nó cũng được lý giải theo nhiều hướng khác nhau.
Một số nhà nghiên cứu văn hoá cho hay, có nhiều tài liệu và nhiều câu chuyện viết về nguồn gốc của Tết Nguyên tiêu, hư có thực có. Giai thoại được truyền tai nhiều nhất liên quan đến một con thiên nga của thiên đình bay xuống hạ giới và bị một người thợ săn bắn chết.
Ngọc Hoàng nghe tin nổi giận, sai một đội quân đến ngày Rằm tháng Giêng xuống phóng hỏa để thiêu trụi mọi thứ ở trần gian. May thay trong số các quan ở thiên triều có một vị không đồng tình với Ngọc Hoàng, đã xuống hạ giới để bày cách cho con người thoát khỏi đại họa.
Theo lời của vị quan, đúng ngày này, nhà nào cũng treo đèn lồng màu đỏ nên Ngọc Hoàng cứ nghĩ lệnh phóng hỏa đã được thi hành. Nhờ đó, người trần gian thoát nạn. Từ đó, tại Trung Quốc cứ đến ngày này, nhà nhà đều treo đèn lồng như một cách trả ơn vị ân nhân trên thiên đình.
Tích khác lại cho rằng thời Tây Hán ở Trung Quốc, từ dịp Tết Nguyên đán đến Tết Nguyên tiêu, các cung nữ đều nhớ và muốn được đoàn viên cùng gia đình. Tuy nhiên, cung cấm canh phòng khắt khe nên các cung nữ không thể nào ra ngoài được.
Trong số đó, cung nữ tên Nguyên Tiêu vì buồn rầu nên đã nhảy xuống giếng để kết liễu cuộc đời, nhưng Nguyên Tiêu được Đông Phương Sóc – viên thần thân cận của vua Hán Vũ Đế cứu sống.
Sau khi nghe tâm sự của Nguyên Tiêu, Đông Phương Sóc nghĩ kế để giúp cô thỏa lòng thương nhớ cha mẹ. Ông nghĩ ra một kế là bày ra một bàn quẻ bói, ai đến bói cũng nhận được quẻ mang ý nghĩa 16 tháng Giêng bị lửa thiêu.
Đồng thời, ông giải thích với mọi người rằng sẽ có người của triều đình xuống giáng hỏa, mọi người hãy tâu vua để tìm cách thoát nạn. Nhà vua nghe dân tình xôn xao thì hốt hoảng nên vội triệu Đông Phương Sóc đến để bàn cách đối phó.
Gặp vua, Đông Phương Sóc vờ nói: “Thần lửa rất thích ăn bánh, trong cung lại có Nguyên Tiêu khéo tay, có thể làm được bánh vừa đẹp vừa ngon nên hãy giao cho cô làm bánh”. Đồng thời ra lệnh cho người dân trong thành treo trước cửa nhà đèn lồng đỏ để Ngọc Hoàng tưởng rằng thành đang bị cháy.
Để thưởng công làm bánh dụ thần lửa, nhà vua cho Nguyên Tiêu về đoàn tụ gia đình, đặt tên cho món bánh mà cô làm là bánh trôi và gọi ngày Rằm tháng Giêng là Tết Nguyên Tiêu. Có lẽ do vậy nên một bộ phận người Trung Quốc đến ngày này vẫn có thói quen ăn bánh trôi và treo lồng đèn.
Hay còn có tích kể Tết Nguyên tiêu được gọi là Tết Trạng nguyên vì ngày Rằm đầu tiên của năm, vua mời các trạng nguyên đến yến tiệc tại vườn thượng uyển, cùng xem hoa thưởng nguyệt. Do đó, Tết Nguyên tiêu còn là dịp để mọi người ngồi lại với nhau ăn bánh trôi, ngắm trăng làm thơ, múa lân sư rồng…
Tại Việt Nam, theo quan niệm của người Việt thì “đầu xuôi đuôi lọt”. Thời khắc đầu tiên trong năm là rất quan trọng. Vì vậy, ngày mùng Một tháng Giêng là Tết Nguyên đán, ngày Rằm tháng Giêng là Tết Nguyên tiêu…
Cùng với đó, Phật giáo trong hơn ngàn năm du nhập vào Việt Nam đã gắn kết các phong tục văn hóa của Việt. Rằm tháng Giêng không phải là một ngoại lệ, từ một ngày lễ hội xa lạ có nguồn gốc từ Trung Hoa đã biến đổi thành một ngày Tết mang bản sắc rất riêng của người dân Việt thấm nhuần Phật pháp.
Rằm tháng Giêng là 1 trong 4 ngày rằm lớn trong năm mà người Việt đặc biệt là Phật tử thường viếng chùa lễ Phật cầu gia đạo bình an, phong điều vũ thuận, quốc thái dân an.
Do Rằm tháng Giêng trùng hợp với lễ Thượng nguyên và Tết Nguyên tiêu trong dân gian, đồng thời ngày này là rằm đầu tiên của năm mới, thời điểm thích hợp nhất để cầu nguyện an lành cho cả năm, nên thu hút sự tham gia đông đảo của giới Phật tử và toàn thể dân chúng.
Thành ngữ “Lễ Phật quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng” đã nói lên tầm quan trọng của hội Rằm tháng Giêng trong tâm thức người Việt.
Đối với hầu hết các chùa Việt, trọng tâm của hội Rằm tháng Giêng là lễ cầu quốc thái dân an, cầu nguyện an lành, khỏe mạnh, no đủ, thịnh vượng và phát triển cho bá tánh và đất nước. Vì thế, ngày càng đông người đến chùa, lễ Phật, cầu nguyện trong hội Rằm tháng Giêng là một tín hiệu tốt, thể hiện rõ nét tinh thần “Đạo pháp và Dân tộc”.
Khi chùa chiền được tự do sinh hoạt tín ngưỡng tôn giáo, được sửa chữa trùng tu to đẹp, khang trang cùng với sự quan tâm khôi phục các lễ hội văn hóa truyền thống dân tộc của các cấp chính quyền và nhất là ý thức tìm về những giá trị sống của tổ tiên thông qua các lễ hội văn hóa của nhân dân được đánh thức, thì việc tham dự đông đảo các lễ hội như hội Rằm tháng Giêng là điều bình thường.
Khá nhiều chùa chiền nhân dịp Tết Nguyên tiêu đã lập đàn Dược Sư, tụng kinh Dược Sư trong suốt tháng Giêng (hoặc từ mùng 8 đến Rằm tháng Giêng), khuyến khích Phật tử tham gia tụng niệm rồi phục nguyện hồi hướng công đức an lành cho Phật tử.
2. 12 điều kiêng kỵ ngày Rằm tháng Giêng đừng có phạm phải
Rằm tháng Giêng kiêng chải tóc soi gương nửa đêm
Khi chải tóc, tóc rụng thì dương khí cũng theo đó mà toát ra, dương suy âm thịnh, còn gương lại là cánh cửa thông giữa âm dương. Nếu bạn có thói quen chải tóc soi gương trước khi đi ngủ thì hãy tạm dừng điều này lại, ít nhất là trong đêm rằm tháng đầu tiên của năm mới nhé.
Kiêng để trẻ quấy khóc
Có trẻ trong nhà là có tiếng cười vui, trẻ con khóc cười là điều bình thường, song trong ngày rằm này thì đó lại là điều cấm kỵ.
Tiếng khóc trẻ con sẽ hút khí xấu, xua khí tốt, khiến cho vận khí gia đình sa sút, dễ gặp phải chuyện không may. Nếu cha mẹ không muốn nhà mình gặp phải điều không mong muốn thì hãy cố gắng dỗ dành, chớ để các bé quấy khóc vào ngày này.
Kiêng chuyện nam nữ
Một trong những điều cấm kỵ rằm tháng Giêng là việc quan hệ nam nữ. Kì thực, ngày rằm, mùng một đều có lệ tránh làm điều này, bởi theo quan niệm xưa thì hành động đó sẽ dẫn đến những điều đen đủi trong những ngày tiếp theo, thậm chí là đại hạn.
Kiêng câu cá ngày trăng tròn
Vào ngày rằm, người ta kiêng đi câu cá vì cho rằng điều đó sẽ đem tới vận xui, khiến cho người đi câu gặp phải những chuyện ngoài ý muốn.
Kiêng ngồi ăn ở bàn có góc nhọn
Ý nghĩa của Tết Nguyên Tiêu rằm tháng Giêng là đoàn viên, vì thế mà việc ngồi ăn ở bàn có góc nhọn là điều cấm kỵ, bởi nó mang lại sát khí, gây bất lợi cho tình cảm gia đình.
Đặc biệt cần phải chú ý điều này trong bữa cơm gia đình, tốt nhất nên chọn bàn hình tròn hay hình bầu dục để thể hiện sự viên mãn, đủ đầy, gia đình hòa thuận, cát khí lan tràn.
Ánh nến lung linh mờ ảo được những người lãng mạn vô cùng ưa chuộng. Bữa tối dưới ánh nến có lẽ là điều mà cô gái nào cũng thấy rung động trong lòng.
Song phong thủy cho rằng phòng ăn nên dùng đèn chiếu sáng thay vì nến, bởi ánh nến tuy lãng mạn nhưng không mang ý tốt lành, tượng trưng cho điềm xui xẻo hay tang thương sắp tới.
Kiêng tới nơi âm khí nặng
Ngày rằm tháng Giêng nên đoàn tụ với gia đình, kiêng tới những nơi âm khí nặng như mồ mả, nghĩa trang, nơi hoang vu vắng lặng ít người qua lại. Đặc biệt, nên hạn chế ra vào bệnh viện, nhất là những người sức khỏe không được tốt.
Kiêng làm hỏng đồ đạc, rách quần áo
Quần áo như bộ mặt thứ 2 của chúng ta, nếu quần áo rách vào ngày rằm này thì người xưa cho rằng sẽ bị vận xui đeo bám. Người ta cũng kiêng mặc đồ màu trắng hay đen trong rằm tháng Giêng bởi mang điềm tang tóc, mặc đồ màu này sẽ khó đạt được thành công. Còn với đồ đạc trong nhà mà làm hỏng hay đánh vỡ thì là điềm báo tài lộc tổn hao.
Kiêng mất tiền, cho mượn tiền
Ngày rằm tháng Giêng kiêng làm mất tiền hay cho mượn tiền, nếu không tài lộc sẽ bị hao tổn, tài vận sa sút, tiền bạc tiêu tan. Cho mượn tiền là cho người khác tài khí của mình, đương nhiên đường tài lộc của bạn sẽ không được tốt như trước nữa.
Kiêng để hũ gạo trống
Hũ gạo như tài khố trong nhà, nếu hũ gạo trong nhà mà lộ đáy ngày rằm này thì có thể trong suốt năm tiền tài sẽ sa sút, kinh tế đi xuống, dễ rơi vào cảnh túng thiếu.
Tránh tranh cãi, xô xát
“Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”, trong ngày đoàn viên mà lại lớn tiếng cãi cọ hay đánh nhau thì sẽ khiến cho cát khí tiêu tan, nảy sinh trường khí xấu
Kiêng sát sinh
Một trong những điều cấm kỵ rằm tháng Giêng ở nhiều nơi chính là sát sinh, bởi hành động này có thể khiến cho tài lộc suy giảm, bản mệnh dễ ốm đau bệnh tật, gặp họa huyết quang.
Thông tin trong bài viết chỉ mang tính tham khảo!
