- 1. Trộm vía là gì?
- 2. Nguồn gốc của từ trộm vía
- 3. Vì sao phải nói “trộm vía”?
- 4. Tại sao người ta lại nói “trộm vía” mà không phải trộm cái gì khác?
1. Trộm vía là gì?
Trộm vía là một cụm từ rất hay được sử dụng trong văn nói của người Việt, nhất là ở các tỉnh miền Bắc, với mục đích để khen những đứa trẻ với hàm ý muốn nói những đứa bé đẹp đẽ, bụ bẫm, ngoan hiền là do các đấng thần linh, tổ tiên phù hộ. Một số địa phương có thể dùng từ “cơm muối” với ý nghĩa tương tự.
Theo giải thích trong từ điển tiếng Việt: “Trộm vía” là lời mở đầu, là khẩu ngữ khi nói lời khen một đứa bé, để tránh cho lời khen khỏi chạm vía và thành điềm chẳng lành, theo quan niệm dân gian.
Trong đó, “vía” là có thể hiểu là năng lượng tinh thần, mà nhờ năng lượng đó con người ta có thể sống được một cách khỏe mạnh.
Khi một vía nào đó bị phạm, nó sẽ khiến cho cơ thể bị đau yếu, người Việt tin rằng những tác động bên ngoài vào mắt, mũi miệng lưỡi khiến cho vía bị lay động và có thể dẫn tới bệnh tật.
Đó là lý do trong cuộc sống hàng ngày chúng ta vẫn thường nghe thấy ông bà, cô bác khen những đứa trẻ nhà hàng xóm những câu dạng như: “Trộm vía, em bé bụ bẫm quá”, “Trộm vía cháu ngoan quá vậy”…
2. Nguồn gốc của từ trộm vía
Nguồn gốc của câu nói này là do người xưa quan niệm con trai có ba hồn bảy vía, còn con gái thì có ba hồn chín vía.
Vía ở đây là năng lượng tinh thần mà nhờ năng lượng đó mà con người ta có thể sống được một cách khỏe mạnh.
Khi một vía nào đó bị phạm, nó sẽ khiến cho cơ thể bị đau yếu, người Việt tin rằng những tác động bên ngoài vào mắt, mũi miệng lưỡi khiến cho vía bị lay động và có thể dẫn tới bệnh tật.
Do đó “trộm vía” coi như một lời xin phép đối với thần linh, xin thần thánh cho trẻ luôn khỏe mạnh.
Có người thì lại giải thích là do ma quỉ hay ghen ghét với con người nên thỉnh thoảng lại đến quấy phá những đứa trẻ ngoan. Chính vì thế, ngày xưa mọi người thường đặt tên cho con thật xấu để ma quỉ đỡ nhòm ngó và dễ nuôi hơn.
3. Vì sao phải nói “trộm vía”?
Mục đích khi trộm vía ở đầu câu khi muốn khen một người, đặc biệt là trẻ nhỏ là để tránh cho lời khen khỏi trở thành điềm gở. Xưa ông bà ta quan niệm, khi dành những lời tốt đẹp để khen một đứa bé thì sẽ bị vong âm bắt đi.
Cách nói trộm vía này mang lối nói đậm màu sắc tâm linh cũng như đậm nét văn hóa Á Đông nói chung và hồn sắc văn hóa Việt nói riêng.
Hơn nữa vía trẻ con còn yếu, cần được bảo vệ, giữ gìn nên trước khi khen trẻ nhỏ, người lớn cần phải xin phép thần linh trước. Chính vì vậy, trước mỗi câu nói khen trẻ nhỏ đáng yêu, khỏe mạnh người ta thường thêm từ trộm vía như để xin phép thần linh là vậy.
Ngoài ra, cũng có cách giải thích khác như là: ma quỷ hay ghen ghét với con người nên thỉnh thoảng lại đến quấy phá những đứa trẻ ngoan.
Chính vì thế, ngày xưa mọi người thường đặt tên cho con thật xấu để ma quỷ đỡ nhòm ngó và dễ nuôi hơn. Họ cũng nói thêm từ “trộm vía” ở phía trước câu khen để như lén khen, tránh việc ma quỷ nghe thấy mà quấy phá.
Trong cuộc sống thường nhật, các bà các mẹ ta thường nói trộm vía như một thói quen. Với những yếu tố dân gian tuy chưa được khoa học chứng minh nhưng vẫn nên có kiêng thì có lành.
4. Tại sao người ta lại nói “trộm vía” mà không phải trộm cái gì khác?
Theo quan niệm của người xưa, vía thể hiện năng lượng tinh thần, có nó con người mới khỏe mạnh. Nếu khi khen trẻ em mà thiếu từ “trộm vía” ở đằng trước thì câu nói đó sẽ phản tác dụng. Tức là nếu nói: “Em bé chóng lớn thế” thì về sau bé sẽ không lớn nữa.
Sở dĩ người lớn thường nói trộm vía chứ không phải là trộm hình, trộm bóng, trộm phách hay trộm hồn. Vậy tại sao người lớn thường nói trộm vía, chứ không phải trộm cái gì khác, chẳng hạn như trộm hồn, trộm bóng, trộm hình, trộm phách,…?
Lý giải điều này là do, con người có 2 giới, mỗi giới sẽ có vía khác nhau. Trong tiếng Hán cổ, từ “hồn” và “vía” là cách đọc của từ “hồn phách”. Phần hồn thể hiện sự linh thiêng của con người, còn phần khách nói lên khí chất. Trong cổ ngữ chuyển âm sang tiếng Việt, “phách” có nghĩa là “vía”.
Đến đây, chúng ta không chỉ hiểu trộm vía là gì, mà còn biết được tại sao lại là trộm vía chứ không phải trộm hồn. Bên cạnh đó, cách nói trộm hồn là được dùng cho người đã mất.
Thông tin trong bài viết chỉ mang tính tham khảo!
