Những người đã từng tìm hiểu về cuộc đời của Đức Phật đều biết rằng Ngài là Thái tử Siddhartha Gautama, sống vào thế kỷ thứ 5 hoặc thứ 6 TCN ở một vùng đất có tên là Lumbini, ngày nay thuộc Nepal. Ngài là con trai của Đức vua Suddhodana và Hoàng hậu Maya Gotami.
Tuy nhiên, sau khi sinh ra Thái tử Gautama được 7 ngày thì Hoàng hậu Maya qua đời, vì thế, Thái tử lớn lên trong sự chăm sóc và tình yêu của người dì ruột Pajapati Gotami, em gái Hoàng hậu Maya.
Trong tiếng Phạn, cái tên Maya nghĩa là Tình yêu, còn Siddhartha nghĩa là Toại nguyện và nó cũng có liên quan mật thiết đến những câu chuyện xảy ra trong cuộc đời của Đức Phật.
Trong những bài viết về Đức Phật, hình tượng Hoàng hậu Maya hiện lên không nhiều. Tuy nhiên, trong việc tìm kiếm nhiều hơn thông tin về bà, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra những câu chuyện về Maya, không chỉ với tư cách là một Hoàng hậu, mà còn là một người mẹ vô cùng vĩ đại và cũng rất đời thường, dù sau khi qua đời, đã trở thành chư thiên, nương tựa ở cõi trời.
Dưới đây là 3 câu chuyện về những lần Đức Phật được gặp mẹ khi Ngài đã chọn đi theo con đường của Phật pháp và rời xa chốn cung điện giàu sang.
Lần đầu tiên: Suýt chết vì tu khổ hạnh
Giai đoạn Thái tử Siddhartha cố gắng tìm cách để giải thoát và Ngài thử đi theo con đường duy nhất mà những người đi trước đang biết, đó là tu khổ hạnh. Thế nhưng việc này không thực sự thành công khi mà Ngài cùng mọi người nhịn ăn, nhịn uống tới mức trở nên kiệt sức tới mức suýt bỏ mạng.
Lúc này, các sứ giả đã báo tin cho Hoàng hậu Maya lúc này đang ở cung trời Đâu Suất biết rằng con của mình đang sắp chết bên bờ sông Nairanjana vì tu khổ hạnh. Dù bà Maya đã rời xa cõi trần, nương nhờ ở cõi trời, nhưng nỗi lòng bà vẫn đau đáu hướng về con mình, luôn muốn giúp con khi con gặp khó khăn, bà lập tưc xuất hiện bên bờ sông chứng kiến con đang nằm bất động trên mặt đất.
“Con trai, khi ta sinh ra con, ở Khu vườn Lumbini
Không cần ai trợ giúp, con đã tự đi được 7 bước, như 1 chú sư tử
Con nhìn ra 4 hướng và nói rằng, “Đây là kiếp cuối cùng của ta”.
Giờ những lời nói này sẽ không bao giờ trở thành hiện thực.
Giờ ta sẽ nhờ ai giúp được con trai ta đây?
Giờ ta sẽ khóc trong đau đớn với ai đây?
Ai sẽ giúp đứa con trai duy nhất của ta sống lại đây?”.
Bất ngờ lúc này Siddhartha tỉnh lại, bất ngờ vì có người phụ nữ lạ và hỏi bà là ai, Hoàng hậu Maya đáp lời:
Ta đã mang trong mình hình hài quý giá của con trong 10 tháng
Ta đang khóc trong nỗi tuyệt vọng”.
Ngài chợt hiểu và trấn an mẹ rằng những lời tiên tri sẽ ứng nghiệm và bà hãy tin rằng rồi con trai của mẹ sẽ đạt được thành tựu, vì thế, bà không nên tuyệt vọng, trái lại, nên vui mừng thì hơn. Nghe những gì con nói đầy vẻ quyết tâm, phần nào cảm thấy được an ủi, Hoàng hậu Maya đi vòng quanh con 3 lần, rải những cánh hoa lên người Ngài và trở về cõi trời.
Lần thứ 2: Tới cõi trời Trayastrimsha gặp mẹ
Sau một thời gian đi khắp nơi để thuyết pháp, thu nạp không biết bao nhiêu là đệ tự đã tự nguyện đi theo mình sau 40 năm làm việc không biết mệt mỏi, Đức Phật biết mình sắp đến đoạn cuối của cuộc đời. Chính lúc này, càng nhớ ơn công sinh thành của Hoàng hậu Maya, Thái tử Siddhartha có ước nguyện muốn gặp mẹ và thuyết pháp cho mẹ như một sự bày tỏ lòng biết ơn của Ngài trước công sinh thành của Người.
Ngài quyết định đã rời khỏi Tăng đoàn khoảng 3 tháng, lên cung trời Đâu Suất để thuyết pháp cho mẫu thân và đã thuyết kinh nói về hiếu hạnh, gọi là kinh Địa Tạng Bồ Tát Bổn Nguyện Công Đức.
Trong thời gian này, Hoàng hậu Maya đã được con thuyết pháp, giác ngộ và trở thành Phật tử, từ nay hai người đã không còn là mẹ con, không còn gặp lại nhau trong bất cứ kiếp nào nữa.
Dường như có vẻ mâu thuẫn khi Ngài luôn đề cao chữ Hiếu nhưng lại muốn cắt đi tình mẫu – tử giữa hai người. Thế nhưng, khi hiểu về những lời Phật dạy một cách sâu sắc ta mới biết rằng, tình thương của mẹ đối với con tuy là một tình thương cao cả nhất trong thế gian nhưng đó vẫn là một tình thương ràng buộc trong vòng luân hồi này.
Khi nhìn những giọt nước mắt của mẹ trong lúc sắp chia ly, Đức Phật đã nói rằng trên đời sự chia ly là điều không thể tránh khỏi, và cõi Niết bàn đang chờ Ngài, đã đến lúc Ngài rời đi.
Câu chuyện cũng cho thấy sự hiếu thảo và lòng kính trọng vô hạn của Đức Phật dành cho mẹ. Dù Ngài đã tu hành đắc đạo, trở thành Phật khiến người đời ai ai cũng phải kính nể thì trước tiên, Ngài vẫn xem mình là một người con, suốt đời không quên công ơn sinh thành của mẹ.
Lần thứ 3: Khi qua đời
Có một số nguồn viết rằng người cuối cùng tới tiễn đưa thân thể của Đức Phật trước khi được đưa đi hỏa táng là tín đồ Mahakasyapa của Ngài, rằng đôi chân của Ngài đã xuất hiện bên dưới tấm vải liệm để các Phật tử có thể bày tỏ sự tôn kính với Ngài, nhưng cũng có một số nguồn viết rằng chính bà Maya mới là người cuối cùng nhận được vinh dự đó.
Trong cuốn kinh Mahamayasutra cũng có viết rằng ở Kushinigar có một ngọn tháp thờ (stupa) ở gần khu vực hỏa táng được xây dựng để kỷ niệm chuyến thăm viếng con trai cuối cùng của bà Maya.
Sau khi biết tin con trai đã chết, bà Maya nhanh chóng xuất hiện trước quan tài của con, gần như ngất đi vì đau đớn. Bà chạm vào chiếc áo cà sa của con cùng chiếc bát khất thực ở gần đó. Đột nhiên, nắp quan tài bật mở, và Đức Phật bỗng nhiên ngồi dậy.
Những vầng hào quang bao quanh Ngài và tỏa sáng rực rỡ. Tái hợp với mẹ lần cuối, Đức Phật đã tôn vinh bà Maya là một người mẹ, một người phụ nữ tuyệt vời, đáng kính trọng, và an ủi bà bằng câu nói cuối cùng: “Xin Người đừng khóc, tất cả những điều này đều tuân theo Phật pháp”.
Đạo lý từ 3 lần gặp mẹ của Đức Phật
Mặc dù những câu chuyện kể trên đều ít nhiều mang những yếu tố thần thoại nhưng đạo lý của chúng thì không hoang đường chút nào.
Dù bà Maya đã rời xa cõi trần, nương nhờ ở cõi trời, nhưng bất kỳ khi nào biết con gặp khó khăn, trái tim của người làm mẹ vẫn cảm thấy như có ngàn vạn mũi dao đâm vào, và tìm đủ mọi cách để giúp con, đau đớn khi phải rời xa con, dù biết đó là quy luật tất yếu của cuộc đời.
Câu chuyện cũng cho thấy sự hiếu thảo và lòng kính trọng vô hạn của Đức Phật dành cho mẹ.
Dù Ngài đã tu hành đắc đạo, trở thành Phật, thì trước tiên, Ngài vẫn là một người con, suốt đời không quên công ơn sinh thành của mẹ và nhất định phải gặp mẹ trước khi chết để bày tỏ tấm lòng của mình.
Cổ nhân đã dạy, trong trăm nết thiện chữ HIẾU đứng đầu, chính vì vậy, dù là ai thì cũng cần đặt chữ hiếu lên hàng đầu.
Không phải cứ đáp ứng đầy đủ các nhu cầu vật chất cho cha mẹ mới là có hiếu. Điều mà cha mẹ nào cũng mong ở con mình, đó là sự yêu quý, hiếu kính và lễ phép. Chỉ cần một nụ cười, một sự sẻ chia, quan tâm của con cũng đủ để cha mẹ mỉm cười hạnh phúc.
