- 1. Lịch sử hình thành của kiến trúc Byzantine
- 2. 3 giai đoạn phát triển của Byzantine cần biết
- 2.1. Giai đoạn 1: Thế kỷ 4 – thế kỷ 6
- 2.2. Giai đoạn 2: Thế kỷ 7 – thế kỷ 12
- 2.3. Giai đoạn 3: Thế kỷ 13 – thế kỷ 15
- 3. Các đặc điểm kiến trúc Byzantine
- 4. Nghệ thuật trang trí Byzantine
- 5. Một số nhà thờ tiêu biểu được xây dựng theo kiến trúc Byzantine
Kiến trúc Byzantine theo nguồn gốc lịch sử được coi là nền tảng cho kiến trúc ngày nay. Tuy nhiên đây có lẽ là cái tên vẫn còn khá xa lạ với nhiều người. Nếu bạn đang tìm hiểu về phong cách kiến trúc Byzantine thì đừng bỏ qua bài viết dưới đây của A&More để có được thông tin hữu ích nhất.
1. Lịch sử hình thành của kiến trúc Byzantine
Kiến trúc Byzantine ra đời vào khoảng những năm 330 đến 1450 sau Công nguyên ở vùng Constantinopolis, thủ đô của đế quốc Byzantine. Nền kiến trúc này chịu nhiều ảnh hưởng của nền kiến trúc La Mã cổ đại và đã trải qua một khoảng thời gian phát triển rực rỡ. Sau đó nó dần được kết hợp trong phong cách kiến trúc Gothic và được hồi sinh trở lại vào thời kỳ Phục Hưng.
Kiến trúc Byzantine là nền móng của nhiều phong cách kiến trúc ngày nay
Kiến trúc Byzantine phát triển mạnh mẽ như một thực thể nghệ thuật và văn hóa độc lập, chỉ tập trung vào thủ đô mới của Constantinople. Vì vậy mà Byzantine chịu sự tác động lớn của nền kiến trúc thời Trung cổ và khu vực cận Đông. Bên cạnh đó nó cũng trở thành tổ tiên chính thống của hai phong cách kiến trúc thời kỳ Phục Hưng và Ottoman.
Kiến trúc Byzantine chịu ảnh hưởng từ nền kiến trúc La Mã cổ đại, do đó đây là sự tập hợp của nhiều yếu tố khác nhau của kiến trúc La Mã. Các công trình kiến trúc đã có sự nâng cấp lớn về thạch cao, gạch, hình học. Các loại vật liệu trên đã dần được sử dụng một cách tự do hơn ngoài chức năng là đá trang trí. Hình ảnh những mái vòm phức tạp, họa tiết cổ điển được sử dụng một cách tự do hơn.
2. 3 giai đoạn phát triển của Byzantine cần biết
2.1. Giai đoạn 1: Thế kỷ 4 – thế kỷ 6
Đây là giai đoạn được xem là thời điểm hưng thịnh nhất của nhà nước Đông La Mã. Thành phố Constantinople được thúc đẩy việc xây dựng nên nhanh chóng được mệnh danh là “chiếc cầu vàng nối liền phương Tây và phương Đông”. Kiến trúc trong Constantinople có nhiều loại hình đa dạng khác nhau như: cầu dẫn nước, bể chứa nước, quảng trường, cung điện, cổng thành, thành quách…
Đặc biệt vào giai đoạn này, việc xây dựng và phát triển nhà thờ được đẩy mạnh. Các nhà thờ có quy mô ngày càng lớn, hình thức và các họa tiết trang trí cũng ngày càng hoa lệ hơn.
2.2. Giai đoạn 2: Thế kỷ 7 – thế kỷ 12
Trong giai đoạn này, diện tích của thành phố Constaninople đã dần bị thu hẹp vì tác động của chiến tranh và ngoại xâm. Vf vậy mà quy mô cũng như số lượng, diện tích đất đai bị giảm đi rất nhiều. Đây là giai đoạn mà nền kiến trúc có đặc điểm là xây dựng trên diện tích đất rất nhỏ. Tuy vậy nhưng vẫn phát triển, xây dựng về mặt chiều cao.
Kiến trúc Byzantine giai đoạn thế kỷ 7 – thế kỷ 12
Vì vậy mà đã giảm bớt sự xuất hiện của các mái vòm lớn là đặc trưng của kiến trúc Byzantine ở vị trí trung tâm. Một trong những công trình tiêu biểu trong giai đoạn này có thể kể đến là nhà thờ S.Marco ở phương Tây Venise.
2.3. Giai đoạn 3: Thế kỷ 13 – thế kỷ 15
Giai đoạn này là lúc nền kiến trúc Byzantine suy thoái do nhà nước phải chịu những tổn thất nghiêm trọng từ cuộc chiến đẫm máu của quân Thập tự chinh. Quy mô xây dựng của các công trình kiến trúc Byzantine vì thế cũng nhỏ hơn, chủ yếu xuất hiện trang trí trong nhà. Thành tựu lớn nhất của kiến trúc Byzantine có thể kể đến như cột cổ điển của Hy Lạp cổ đại, vòm cuộn gạch đá của Tây Á hay quy mô đồ sộ của kiến trúc La Mã cổ đại.
Các công trình xây dựng theo phong cách Byzantine
3. Các đặc điểm kiến trúc Byzantine
- Trong những đường nét thiết kế thường kết hợp với phong cách nghệ thuật Mozaich. Các biểu tượng hình học như: Basilica, chữ thập, tập trung, đa giác,… được sử dụng để trang trí mặt bằng khá nhiều
- Bàn thờ luôn được đặt ở phía Đông và lối vào từ phía Tây.
- Tường gạch hoặc gạch dày xen kẽ với đá hoa cương là kiểu kiến trúc chính và phổ biến của Byzantine. Các mái nhà chủ yếu được lợp ngói hoặc lót bằng những tấm chì ấn tượng
Đặc điểm nổi bật của kiến trúc Byzantine là các mái vòm
- Phía bên trong được trang trí vô cùng hào nhoáng và hoa lệ, sử dụng hai màu lam, vàng là chủ yếu. Còn phía ngoài hầu như không có trang trí thêm bất cứ chi tiết gì, chỉ để gạch đá tự toát lên vẻ uy nghi của nó.
- Vòm buồm là một trong những đặc điểm quan trọng nhất của kiến trúc Byzantine. Mãi về sau kiến trúc Phục Hưng Ý phát triển vòm buồm thêm nhiều chi tiết đáng kể.
4. Nghệ thuật trang trí Byzantine
Trong nghệ thuật trang trí Byzantine, vật liệu và kiến trúc là 2 yếu tố quan trọng nhất. Vật liệu xây dựng chủ yếu của kiến trúc Byzantine là gạch xây kết hợp với những lớp vữa dài. Một số công trình còn sử dụng thêm cả bê tông xuất xứ từ La Mã để tạo nên những công trình bề mặt trong và ngoài đều giống nhau.
Đồng thời cần trang trí những phần diện tích ở dưới vòm vì đây là những khu vực có thiết kế khá đơn giản. Vì vậy nghệ thuật Mozaich khảm khắc pha lê đã xuất hiện. Với cách chạm vẽ bột màu và điêu khắc ấn tượng và tỉ mỉ đã làm cho kiến trúc Byzantine có được vẻ đẹp lộng lẫy. Ngoài ra phần tường của các công trình phong cách Byzantine thường được trang trí bằng những tấm đá cẩm thạch.
Các công trình theo kiến trúc Byzantine trang trí bên ngoài khá đơn giản
Nghệ thuật Mozaich thường được tạo thành bởi những miếng thủy tinh nhỏ nửa trong suốt. Mặt ngoài các miếng thủy tinh có độ nghiêng khác nhau, tạo thành hiệu quả lấp lánh. Đồng thời khoảng cách giữa các miếng thủy tinh cũng không liền mạch, tạo nên vẻ đẹp hài hòa.
Kiến trúc Byzantine còn có nghệ thuật khảm đá cũng rất độc đáo và thu hút. Nghệ thật này đã tạo được điểm nhấn cho công trình ở những vị trí chân cuốn, đáy vòm, đầu cội,…Nội thất phong cách Byzantine hướng tới sự lộng lẫy, tinh tế với những chi tiết trang trí tỉ mỉ. Trong khi đó phía bên ngoài lại rất đơn giản, thô mộc với các dải gạch có màu sắc khác nhau.
5. Một số nhà thờ tiêu biểu được xây dựng theo kiến trúc Byzantine
- Nhà thờ Hagia Sophia ở Thổ Nhĩ Kỳ:
Nhà thờ này được xây dựng vào những năm 532 – 537 dưới triều vua Justinian. Đây được xem là nhà thờ lớn nhất đế quốc Byzantine lúc bấy giờ. Nhà thờ có kích thước lần lượt từ Đông sang Tây dài 77m, từ Bắc xuống Nam dài 71,7m, đỉnh vòm chính đạt tới chiều cao 65m. Nét nổi bật của nhà thờ thể hiện ở những mặt kết cấu, không gian bên trong và màu sắc.
Nhà thờ Hagia Sophia được xây dựng theo kiến trúc Byzantine
Không gian nội thất bên trong của nhà thờ hết sức rộng rãi, thoáng đãng và được trang trí cầu kì. Sựu phối hợp màu sắc và cách trang trí ấn tượng cũng là một trong những nét nổi bật tiêu biểu của nhà thờ. Nội thất được gia công từng chi tiết nhỏ hết sức tỉ mỉ đối lập hoàn toàn với vẻ bên ngoài giản dị và đơn sơ.
- Nhà thờ S. Vitale ở Ý
Đây là công trình kiến trúc tiêu biểu thứ 2 của đế quốc Byzatine cũng do nhà vua Justinian chỉ đạo xây dựng. Nhà thờ này được xây có kết cấu như 2 hình bát giác đồng tâm. Phần vòm chính được tạo nên bởi sự kết hợp của những bình gốm xếp sát vào nhau. Nghệ thuật kiến trúc Barốc sau này cũng ảnh hưởng rất nhiều đến hệ thống lấy ánh sáng và cách trang trí độc đáo của nhà thờ S. Vitale
Bên trong nhà thờ S. Vitale ở Ý
- Nhà thờ S. Marco ở Ý
Đây được xem là đứa con đẻ muộn của phong cách kiến trúc Byzantine. Đồng thời đây cũng được coi là cầu nối giữa 2 nền văn hóa phương Tây và Đông. Nhà thờ S.Marco được xây dựng vào những năm 1063-1071 với múc đích gắng bó tính cảm giữa đế quốc Byzatine và Ý.
Nhà thờ S. Marco ở Ý
Mặt bằng của nhà thờ được thiết kế hình chữ thập gần như đều cạnh. Hệ thống 5 mái vòm hình bán cầu giàu sức sống cũng là biểu tượng độc đáo của nhà thờ. Bên trong nhà thờ được trang trí rất tinh tế với các mảnh thủy tinh nhỏ. Phần không gian của nhà thờ được chia thành nhiều khu vực với nhiều kiểu trang trí khác nhau.
