- Hiểu rõ cách thức lây nhiễm HIV
- 3 đường lây nhiễm phổ biến của HIV
- Máu và lây truyền HIV
- Nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục
- Truyền từ mẹ sang con
- Cách phòng tránh HIV/AIDS
- Không sử dụng ma túy
- Quan hệ tình dục an toàn để phòng chống HIV/AIDS
- Cách phòng tránh HIV: Không dùng chung bơm kim tiêm
- Phòng chống HIV: Tránh chạm vào máu của người khác và chất dịch cơ thể khác
- Cách phòng tránh HIV: Điều trị HIV khi bạn mang thai
HIV là bệnh có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Phòng bệnh hơn chữa bệnh, dưới đây là các cách phòng tránh HIV bạn có thể áp dụng.
Hiểu rõ về cách thức lây nhiễm và cách phòng tránh HIV sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ bản thân trước căn bệnh nguy hiểm này.
Hiểu rõ cách thức lây nhiễm HIV
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 1,5 triệu người chết do các biến chứng liên quan đến HIV trong năm 2013. Mức độ lây lan và mắc phải virus suy giảm miễn dịch ở người (HIV) đã tăng lên trong vài thập kỷ qua. Căn bệnh này vẫn còn là một vấn đề y tế nổi bật trên toàn thế giới. Tỷ lệ tử vong và lây nhiễm cao cho thấy việc nâng cao nhận thức về bệnh cho mọi người để ngăn chặn sự lây lan của virus là việc quan trọng.
Để biết cách phòng chống HIV, trước hết bạn phải biết rõ cách virus HIV lây lan. HIV chỉ lây truyền qua dịch cơ thể, chẳng hạn như: máu, dịch tiết âm đạo, tinh dịch, sữa mẹ.
HIV không tồn tại lâu bên ngoài cơ thể con người (chẳng hạn như trên bề mặt), và nó không thể sinh sôi nảy nở bên ngoài cơ thể. Ngoài ra, HIV không lây qua các đường như:
- Muỗi, bọ ve hay côn trùng khác cắn
- Nước bọt, nước mắt, mồ hôi mà không lẫn với máu của người nhiễm HIV dương tính
- Ôm, bắt tay, dùng chung nhà vệ sinh, ăn chung các món ăn, hoặc hôn xã giao
- Các hoạt động tình dục không liên quan đến việc trao đổi chất dịch cơ thể (ví dụ: sờ, chạm).
Tuy nhiên, một người bị nhiễm HIV có thể vẫn có khả năng lây truyền HIV cho bạn tình ngay cả khi họ có tải lượng virus không thể phát hiện, bởi vì:
- HIV vẫn có thể được tìm thấy trong dịch sinh dục (tinh dịch, dịch âm đạo). Các xét nghiệm tải lượng virus chỉ đo virus trong máu.
- Tải lượng virus của một người có thể tăng lên giữa các lần xét nghiệm. Khi điều này xảy ra, họ có thể có nhiều khả năng lây truyền HIV cho bạn tình.
- Các bệnh lây truyền qua đường tình dục làm tăng tải lượng virus trong dịch sinh dục.
3 đường lây nhiễm phổ biến của HIV
Máu và lây truyền HIV
HIV hầu hết thường lây lan qua máu.
Máu được lấy từ người hiến máu nhiễm bệnh là nguồn lây truyền có khả năng mắc bệnh cao nhất. Do đó, các biện pháp sàng lọc và xét nghiệm máu kỹ trước khi truyền đã trở nên chặt chẽ hơn kể từ năm 1985. Mọi túi máu hiến đều được xét nghiệm HIV. Nếu có phản ứng dương tính với HIV, các túi máu này sẽ bị loại bỏ. Mặc dù có rất nhiều biện pháp an toàn nhưng cũng có nguy cơ nhỏ máu nhiễm HIV vẫn có thể được sử dụng trong truyền máu.
Dùng chung bơm kim tiêm cũng có nguy cơ lây nhiễm HIV.
Bạn có thể bị lây nhiễm HIV qua vết cắn, khạc nhổ hoặc dính chất dịch cơ thể (bao gồm cả tinh dịch hoặc nước bọt), nhưng chúng có nguy cơ “không đáng kể”.
Nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục
Hoạt động tình dục qua đường hậu môn và đường âm đạo đều có thể lây truyền HIV, đặc biệt là khi quan hệ không sử dụng bao cao su.
Tất cả các hình thức quan hệ bằng miệng được coi là có “nguy cơ thấp”. Tuy nhiên, HIV vẫn có thể truyền qua quan hệ bằng miệng, đặc biệt là khi có xuất tinh trong miệng.
Truyền từ mẹ sang con
Ngoài máu và dịch tiết từ đường sinh dục, HIV còn lây truyền từ mẹ sang con trong khi sinh hoặc cho con bú. Phụ nữ bị nhiễm HIV không nên cho con bú vì HIV có thể lây truyền qua sữa mẹ. Ngoài ra, HIV cũng có thể lây truyền qua em bé nếu người mẹ nhiễm bệnh nhai thức ăn trước rồi mớm cho con, mặc dù nguy cơ này khá thấp.
Bệnh AIDS là giai đoạn cuối của HIV. Đây là một loại virus gây suy giảm miễn dịch ở người, tức là gây tổn thương đến hệ thống bảo vệ của cơ thể. Thuốc điều trị kháng virus HIV có thể làm giảm nguy cơ lây truyền bệnh theo tất cả các đường khác nhau. Tuy nhiên, phương pháp này không hoàn toàn hiệu quả và bạn nên sử dụng thêm một số phương pháp khác để tuyệt đối ngăn ngừa lây nhiễm.
Cách phòng tránh HIV/AIDS
Không sử dụng ma túy
Điều đầu tiên giúp bạn phòng tránh lây nhiễm HIV/AIDS là không sử dụng ma túy và các chất kích thích. Những chất này ảnh hưởng đến khả năng suy nghĩ và hành động của bạn, làm cho bạn dễ thực hiện những hành vi không an toàn làm tăng nguy cơ nhiễm HIV. Một số loại thuốc, như thuốc tiêm tĩnh mạch, cũng có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV hơn vì những loại thuốc này tiếp xúc trực tiếp với máu.
Quan hệ tình dục an toàn để phòng chống HIV/AIDS
Quan hệ tình dục an toàn là quan hệ có sử dụng bao cao su. Nếu bạn quan hệ tình dục với người bị nhiễm HIV, điều quan trọng là phải quan hệ tình dục an toàn và thường xuyên xét nghiệm HIV. Tuy nhiên, bạn nên nhớ rằng quan hệ có dùng bao cao su không thể loại bỏ hoàn toàn các nguy cơ lây nhiễm HIV 100% được vì bao có thể bị thủng hoặc bạn sử dụng sai cách.
Nói chuyện với bạn tình hoặc đối tác của bạn về những bạn tình trước đây của cả hai. Hiểu được điều này có thể giúp đỡ cả hai bạn ngăn ngừa các rủi ro và chủ động áp dụng cách phòng bệnh HIV. Bạn có thể dùng thuốc kết hợp (tenofovir cộng với emtricitabine) mỗi ngày để giúp ngăn chặn lây nhiễm HIV. Loại thuốc này có thể làm giảm nguy cơ bị HIV, nhưng đắt tiền và dù bạn có dùng thuốc đi nữa thì bạn cũng phải quan hệ tình dục an toàn.
Cách phòng tránh HIV: Không dùng chung bơm kim tiêm
Bơm kim tiêm có thể dễ dàng mang HIV từ người này sang người khác. Bạn không nên sử dụng các loại thuốc tiêm mà không do các cơ sở y tế cung cấp với dụng cụ đã được tiệt trùng đầy đủ.
Phòng chống HIV: Tránh chạm vào máu của người khác và chất dịch cơ thể khác
Bạn không bao giờ biết chắc được một ai đó có bị nhiễm HIV hay không. Do đó, tránh chạm vào máu của người khác nếu có thể và cũng tránh tiếp xúc với các chất dịch cơ thể khác có thể lây lan HIV. Những chất dịch cơ thể đó bao gồm:
- Tinh dịch;
- Dịch âm đạo;
- Niêm mạc trực tràng;
- Sữa mẹ;
- Dịch ối, dịch não tủy và chất hoạt dịch trong khớp gối.
Cách phòng tránh HIV: Điều trị HIV khi bạn mang thai
Tất cả phụ nữ mang thai đều được xét nghiệm máu để kiểm tra xem họ có HIV không. Xét nghiệm này là một phần bắt buộc trong giai đoạn sàng lọc trước khi sinh. Nếu không được điều trị, HIV có thể truyền từ mẹ sang con trong khi mang thai, sinh con hoặc cho con bú. Điều trị trong thai kỳ làm giảm đáng kể nguy cơ lây truyền HIV cho em bé.
Chuẩn bị cho mình một số kiến thức về HIV là cách phòng tránh HIV tốt nhất bạn có thể thực hiện. Nó cũng giúp bạn sống với những người nhiễm HIV một cách vui vẻ và an toàn.
