- Nguyên nhân gây ra u tuyến nước bọt mang tai
- Triệu chứng nhận biết tuyến mang tai có khối u
- Phương pháp chẩn đoán
- Điều trị u tuyến nước bọt mang tai
U tuyến nước bọt mang tai là sự tăng sinh bất thường của các tế bào trong tuyến mang tai, dần dần tạo nên khối u.
Nước bọt hay còn gọi là nước miếng, được tiết ra từ các tế bào niêm dịch và thanh dịch của tuyến nước bọt để bảo vệ môi trường miệng họng, giúp làm mềm và tiêu hóa thức ăn ở giai đoạn khởi đầu. Có 3 cặp tuyến nước bọt chính ở 2 bên mặt đó là tuyến mang tai, tuyến dưới hàm và tuyến dưới lưỡi. Ngoài ra còn rất nhiều tuyến nước phụ, nhỏ, nằm rải rác ở vùng môi, lưỡi, má. Các tuyến phụ cùng tuyến dưới lưỡi và một phần tuyến dưới hàm tiết ra dịch nhầy có nhiệm vụ làm ẩm và bôi trơn. Tuyến mang tai và một phần tuyến dưới hàm tiết ra thanh dịch giúp tiêu hóa thức ăn. U có thể hình thành ở bất cứ vùng tuyến nào và được gọi chung là bệnh u tuyến nước bọt, trong đó, u tuyến nước bọt mang tai là phổ biến nhất. Đa phần các khối u dạng này đều lành tính, tuy nhiên, bạn cũng không nên chủ quan vì vẫn có một tỷ lệ nhỏ biến thành u ác tính.
Nguyên nhân gây ra u tuyến nước bọt mang tai
Khi các tế bào ở trong tuyến tăng sinh một cách bất thường sẽ tạo thành khối u. Hiện nay vẫn chưa xác định rõ nguyên nhân của hầu hết các trường hợp bị u tuyến nước bọt mang tai. Các nghiên cứu về di truyền vẫn đang được tiến hành để tìm ra nguyên nhân gây nên sự xuất hiện của “cái cục” phiền hà đó. Một nguyên nhân nghi vấn “hình như có khả năng” đó là do… hút thuốc. Trong một số trường hợp ác tính, người ta thấy ung thư da có thể di căn vào tuyến mang tai.
Triệu chứng nhận biết tuyến mang tai có khối u
- Sưng ở mặt vùng mang tai hoặc góc hàm, nhìn như bị “đắp” thêm, đầy lên nhưng không gây tấy đỏ và đau đớn. Vùng sưng có thể phát triển nhanh chậm, to nhỏ khác nhau tùy thuộc vào bản chất của u. Sưng chậm là dấu hiệu của khối u lành tính trong khi sưng nhanh có nhiều nguy cơ là báo hiệu khối u ác tính.
- Các triệu chứng khác bao gồm cảm giác tê, rát hoặc kim châm ở mặt. Tệ hơn một chút là tình trạng cơ mặt bên đó bị yếu, khó cử động do dây thần kinh mặt bị “xâm phạm”. Vì dây thần kinh mặt chạy xuyên qua tuyến, chia tuyến thành 2 thùy, thùy nông và thùy sâu. Nên, khi dây thần kinh mặt “có vấn đề” thì đó là dấu hiệu báo động về nguy cơ ác tính của khối u.
Phương pháp chẩn đoán
Khi tuyến nước bọt lớn hơn bình thường, chủ yếu là ở tuyến mang tai, được xem là nhiều khả năng có khối u. Mặc dù đó có thể là khối u lành tính nhưng bạn vẫn cần đi khám và xét nghiệm để được chẩn đoán chính xác. Các phương pháp kiểm tra bao gồm:
- Thăm khám: Trước tiên, bác sĩ sẽ quan sát chỗ sưng, nhận định những biến đổi của da trên bề mặt, coi sự cử động của các cơ mặt bên đó. Sờ nắn để tìm khối u tại chỗ và xung quanh vùng cổ mặt, nhận định về độ lớn, giới hạn và độ di động của khối u đó.
- Chụp X-quang: Sau khi thăm khám, bác sĩ sẽ chỉ định bạn chụp X-quang vùng tuyến nước bọt để tìm hình ảnh khối u một cách tương đối rõ ràng.
- Siêu âm, chụp CT hoặc MRI để đánh giá chính xác về kích thước khối u, sự xâm lấn và di căn đến các hạch bạch huyết ở vùng cổ. Nếu hình ảnh gợi ý cho thấy có sự di căn thì nguy cơ cao đó là khối u ác tính.
- Sinh thiết: Bác sĩ dùng kim nhỏ hoặc kim lõi để chọc vào khối u, hút lấy mẫu tế bào và chất dịch trong đó để làm giải phẫu bệnh nhằm xác định chắc chắn bản chất của khối u là loại gì, lành hay ác.
Điều trị u tuyến nước bọt mang tai
Các dạng phẫu thuật để loại bỏ khối u bao gồm:
- Cắt bỏ một phần tuyến có khối u: Đối với hầu hết các khối u nhỏ ở tuyến mang tai, bác sĩ sẽ phẫu thuật cắt bỏ khối u và một số mô tuyến mang tai lành dính xung quanh.
- Cắt bỏ toàn bộ tuyến nước bọt mang tai: Nếu là khối u lớn hơn, ảnh hưởng đến các phần sâu hơn thì bác sĩ phải làm một phẫu thuật lớn hơn để loại bỏ toàn bộ tuyến nước bọt mang tai.
- Phẫu thuật điều trị ung thư: Nếu được xác định là ung thư, bệnh nhân sẽ cần một cuộc “đại phẫu”, phức tạp hơn và triệt để hơn. Bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ toàn phần tuyến có u và những tổ chức bị xâm lấn ở xung quanh, nạo vét những hạch bị di căn. Do mức độ “tàn phá” của nó nên rất nhiều chức năng ở vùng mặt bị ảnh hưởng. Cho nên, để cải thiện khả năng nhai, nuốt, thở, nói và cử động cơ mặt, bác sĩ thường tiến hành ghép da, mô, xương hoặc chuyển tiếp dây thần kinh từ bộ phận khác tới để “lấp vào chỗ trống” cho những phần đã bị loại bỏ và khôi phục lại phần nào cử động của các cơ mặt.
Sau phẫu thuật, tùy từng trường hợp mà bác sĩ sẽ quyết định sử dụng xạ trị, hóa trị nếu ung thư đã xâm lấn nhiều và di căn xa.
Hầu hết trường hợp u tuyến nước bọt mang tai thường lành tính và không phát triển thành ung thư. Do đó, chỉ cần phẫu thuật để loại bỏ khối u là ổn, mặt mũi lại “đẹp như xưa”. Tuy nhiên, bạn cũng không nên chủ quan vì vẫn có trường hợp khối u là ung thư, cho nên, khi bỗng dưng phát hiện ra gương mặt mình nó hơi bị… “là lạ” ở “chỗ đó” thì cần đi khám sớm để tránh những rủi ro đáng tiếc.
